Saflık Analizi (Kromatografik)
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2002 yılında, Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddelerinin Saflık Kriterleri Analiz Yöntemleri Metodları Tebliği (Tebliğ no: 2001/46) yayınlanmıştır. Bu tebliğ, gıda maddelerinde kullanılan katkı maddelerinin saflık kriterlerine ne kadar uygun olduğunu belirleyen analiz yöntemlerini tanımlamaktadır. Bu tebliğ, koruyucular, renklendiriciler ve antioksidanların saflık kriterleri analiz yöntemlerini kapsamaktadır.
Sözü edilen tebliğ hazırlanırken, Avrupa Birliği’ne uyum çalışmaları kapsamında, Avrupa Birliği tarafından çıkarılan 81/712/EEC sayılı Gıda Katkı Maddeleri Saflık Kriterleri Analiz Metodları Direktifi dikkate alınmıştır. Bu şekilde laboratuvarlardan, ilgili yasal düzenlemeler, yayınlanmış standartlar ve denenmiş ve bilimsel geçerliliği kanıtlanmış olan yöntemler çerçevesinde çalışmaları beklenmektedir. Ayrıca laboratuvarların bu şekilde çalışmaları, Avrupa Birliği ile olan ilişkilerde bir zorunluluktur.
Tebliğin Genel İlkeler başlıklı ekinde (Ek 1), numunenin analize hazırlanması, reaktifler, cihaz ve malzemeler ve sonuçların açıklanmasına yönelik esaslar yer almaktadır.
Saflık analizlerinde kullanılan kromatografik yöntemler, çeşitli moleküllerin saflaştırılması, ayrılması ve miktarlarının tespit edilmesinde kullanılan yöntemlerdir. Kromatografik yöntem ile yapılan ayrımın esasını, hareketli faz eşliğinde verilen test örneğinin, sabit faz içinde, sabit fazla girdiği reaksiyonlara bağlı olarak kolondan farklı zamanlarda çıkmaları teşkil etmektedir.
Bu yöntemde kullanılan hareketli faza göre genelde iki çeşit kromatografi yöntemi bulunmaktadır: gaz kromatografisi ve sıvı kromatografisi. Sıvı kromatografisinin de, yapılan işleme ve ayrımda kullanılan fizikokimyasal parametreye bağlı olarak, iyon değişim kromatografisi, jel filtrasyon kromatografisi ve ters faz kromatografisi gibi çeşitleri bulunmaktadır.
Bugün laboratuvarlar tarafından daha yüksek basınçta mobil faz verilmesini ve daha yüksek çözünürlükte ayırım yapılmasını sağlayan yüksek performanslı sıvı kromatografisi yöntemi (HPLC) kullanılmaktadır.
Yetkili laboratuvarlarda, kimyasal testler kapsamında gıda katkı maddeleri için kromatografik yöntemlerle çeşitli saflık analizleri yapılmaktadır. Bu test çalışmalarında yukarıda açıklanan tebliğ esaslarına ve ülkemizde ve yabancı ülkelerde yayınlanan standartlara uyulmaktadır.