Katranlı Madde Tayini (Amonyum Bikarbonat)
Amonyum bikarbonat, bünyesinde bulunan azottan yararlanılarak sıvı ve toz azot gübre yapımında kullanılan kimyasal bir bileşiktir. Başta Çin olmak üzere birçok ülke tarafından bu şekilde kullanılmaktadır. Ancak tarımda kullanım açısından maliyeti oldukça yüksek sayılır. Gübre sektörü dışında amonyum bikarbonat, unlu mamüllerde maya görevi yapması için, kabartma tozu içeriklerinde, geçirgen plastik üretiminde, yangın söndürücülerde, temizlik ürünlerinde, tekstil ve deri sektöründe, ayrıca seramik ve boya yapımında da kullanılmaktadır. Ancak amonyum bikarbonat kabartma tozuna ilave edildiğinde, kullanıldığı ürünlerin raf ömrü kısa olmaktadır. Ayrıca gıda sektöründe amonyum bikarbonat, kakao tozunun alkalizasyon işleminde ve gıdalar pişirilrken karbondioksit oluşturmak amacı ile de kullanılmaktadır.
Amonyum bikarbonat, kimyasal yollardan amonyum sülfat ve kalsiyum karbonattan üretilen bir bileşiktir. Kimyasal maddelerden oluşan birçok bileşikten daha doğal ve zararsızdır. Özellikle doğallıktan yana olan insanlar için mükemmel bir ürün olan amonyum karbonat, renksiz ve sert bir kristal tuzdur. Amonyum karbonat genel olarak karbonik bazik tuzdur.
Unlu ürünlerin kabarması, maya hücrelerinin faaliyetleri ile olabildiği gibi bir takım kabartma tozlarının kimyasal faaliyeti ile de olabilir. Sonuçta hamur içinde küçük karbondioksit kabarcıkları oluşur ve bunlar hamurun kabarmasını sağlar. Amonyum bikarbonat, son üründe çok az su bulunan bisküvi türünden unlu ürünlerde daha fazla kullanılmaktadır.
Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği’ne göre, hamur kabartma tozları, maya olmadan karbondioksit çıkararak hamuru kabartan ürünlerdir. Hamur kabartma tozu olarak kullanılacak maddeler arasında amonyum karbonat ve amonyum bikarbonat maddeleri de bulunmaktadır.
Unlu ürünlerde katranlı madde (amonyum bikarbonat) tayin etmeye yönelik analizler, yetkili laboratuvarlarda fiziksel analizler kapsamında yapılmaktadır. Bu analizler sırasında, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara, genel kabul gören test yöntemlerine ve test kriterlerine uyulmaktadır.