Paralytic Shellfish Poison Grubu (PSP) - Gonyatoksin (GTX)
Deniz ürünlerinin tüketilmesine bağlı olarak ortaya çıkan zehirlenmeler, toksin içeren balıkların veya kabuklu deniz hayvanlarının yenilmesi sonucu meydana gelmektedir. Daha ziyade çift çenetli yumuşakçalar sınıfına giren midye, istiridye ve deniz tarağı gibi deniz kabuklularının beslendiği planktonik algler tarafından salgılanan bazı toksinler bu zehirlenmelere neden olmaktadır. Zararlı alglerin neden olduğu bu zehirlenmelerin en önemli belirtileri, ishal, kusma, bulantı ve karın ağrıları ve geçici bellek kayıplarıdır. Toksin içeren bu canlıların tüketilmesine bağlı olan meydana gelen zehirlenmeler genelde salgıladıkları toksinlerin isimleri ile anılmaktadır.
Alglerin dinoflagellate türleri, çok çeşitli doğal toksinler üretmektedir. Bu toksinlere bulaşmış kabuklu su ürünlerinin tüketilmesi ile şu zehirlenmeler ortaya çıkmaktadır:
- Felç yapıcı kabuklu su ürünü zehirlenmesi (Paralytic Shellfish Poison, PSP)
- Nörotoksik kabuklu su ürünü zehirlenmesi (Neurotoxic Shellfish Poison, NSP)
- Amnezik kabuklu su ürünü zehirlenmesi (Amnesic Shellfish Poison, ASP)
- İshal yapıcı kabuklu su ürünü zehirlenmesi (Diarrhetic Shellfish Poison, (DSP)
- Ciguatera balık zehirlenmesi
- Azaspirasid kabuklu su ürünü zehirlenmesi
Paralitik su ürünleri zehirleri grubuna giren yirmiden fazla form bulunmaktadır. Bunların içinde en zehirli olanları karbamat toksinleridir ve bu gruba giren toksinler gonyatoksin, neosaksitoksin ve saksitoksindir.
Felç yapan kabuklu su ürünü toksinleri (Paralytic Shellfish Poison, PSP) azot bileşikleri olup, dokuz farklı türü tespit edilmiştir. Aslında protogonyalax türleri olan bu türler, gonyatoksin 1, gonyatoksin 2, gonyatoksin 3, gonyatoksin 4, gonyatoksin 5, gonyatoksin 6, gonyatoksin 7, saksitoksin ve neosaksitoksin olarak isimlendirilmektedir. Bu toksinler genelde birbirleriyle karışmış halde bulunurlar. En zehirli olanları ise gonyatoksin 3 ve saksitoksidir.
Gelişmiş laboratuvarlarda biyotoksin analizleri çerçevesinde, LC-MS/MS yöntemi ile Paralytic Shellfish Poison Grubu (PSP) zehirlenme analizleri yapılmaktadır. Bu analizler kapsamında gonyatoksin (GTX) miktarını tayine yönelik şu çalışmalar yapılmaktadır:
- Gonyatoksin (dc-GTX-2, 3)
- Gonyatoksin (GTX 1+4)
- Gonyatoksin (GTX 2+3)