Fitalat Analizi (Malzemede)

Fitalat Analizi (Malzemede)
Fitalat Analizi (Malzemede)

1,2-benzendikarboksilik asit esterleri genel olarak fitalatlar olarak tanınmaktadır. Fitalatlar, PVC gibi plastik ürünlerin üretiminde plastikleştirici madde olarak kullanılmaktadır. Fitalatların başka kullanım alanları ise boyalar, yapıştırıcılar ve filmlerdir. Fitalatların suda çözünürlükleri düşük, yağda çözünürlükleri ise yüksektir. Fitalatlar yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklıdır. Ancak güneş ışığında bozunurlar. İnsanlar en çok gıda maddeleri, hava, su ve kozmetik ürünler yüzünden fitalatlara maruz kalmaktadır.

Fitalatlar ilaçların kaplanmasından, gıda katkı maddesi olarak gıdaların viskozitelerini arttırmaya kadar çok geniş bir kullanınım alanına sahiptir. Vinil ve plastik kaplarda, gıda ambalajlarında ve çeşitli ev eşyalarında kullanılmaktadır. Fitalatların içinde en çok bilinen fitalat DEHP’nin insanlarda kansere neden olduğu Uluslararası Kanser Araştıma Ajansı tarafından kabul edilmiştir. Diğer fitalat türlerinin de karaciğer ve böbrek rahatsızlıklarına neden olduğu bilinmektedir. Araştırma sonuçlarına göre bilinen en tehlikeli iki fitalat türü DEHP ve DBP, en fazla gıda maddeleri ile insanların vücuduna girmektedir. Bunda ise gıdaların ambalajlanmasında kullanılan PVC etkili olmaktadır.

Avrupa Birliği ülkelerinde fitalat içeren oyuncak ve çocuklara yönelik ürünler yasaklanmıştır. Oyuncaklardaki fitalat miktarı REACH kapsamında ele alınmaktadır. REACH, kimyasal maddelerin değerlendirilmesi, izni ve kısıtlanması ile ilgili esaslar içeren Avrupa Birliği mevzuatıdır.

Ülkemizde de 2015 yılında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan Bazı Tüketici Ürünlerinin Tehlikeli Kimyasal Madde İçeriğine Yönelik Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Tebliğ esaslarına göre, plastik mazleme içinde ağırlık olarak yüzde 0.1’den daha yüksek konsantrasyonlarda sayılan fitalatları içeren ürünlerin piyasaya sunulması yasaktır. Söz konusu tebliğ hükümlerine göre ambalaj malzemelerinde de fitalat türlerinin analiz edilmesi zorunludur.

Gelişmiş laboratuvarlarda ambalaj analizleri kapsamında ambalaj malzemelerinde fitalat analizleri yapılmaktadır. Bu analizler sırasında, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlar esas alınmaktadır.