Perflorlanmış Tensidler (PFOS ve PFOA)

Perflorlanmış Tensidler (PFOS ve PFOA)
Perflorlanmış Tensidler (PFOS ve PFOA)

Yabancı kuruluşlar tarafından yapılan çalışmalarda, perflorooktan sülfonik asit (PFOS) tuzları tehlikeli madde olarak listelenmiş ve ülkelerin PFOS ve bununla ilgili maddelere ilişkin bir eylem planı geliştirmeleri önerilmiştir. Bu planların amacı PFOS ve bununla ilgili maddelerin üretilmesinin ve kullanılmasının önce azaltılması ve sonrasında tamamen ortadan kaldırılmasıdır.

PFOS ve PFOA bileşikleri Perflor gruplu (PFCs) kimyasallar olarak bilinirler. Bu bileşikler, tekstil, halı ve kağıt endüstrisinde koruyucu kaplama malzemesi olarak kullanılan kimyasallardır. Özellikle tekstil ürünlerinde su ve yağ iticilik özelliği görevi görürler. PFC bileşikleri kanserojendir ve özellikle çocuklarda gelişimde olumsuzluklara yol açma, davranış bozuklukları ve kronik hastalıklar meydana getirmektedir. Bu sebeple 27 Aralık 2006'da Avrupa Parlamentosu ve Avrupa Birliği Konseyi 2006/122/EC direktifi kapsamında Perflorooktan sülfonat kullanımı ve satışına sınırlama getirmiştir.

PFOS ve ilgili maddelerinin bu şekilde üretilmesini ve kullanılmasını sınırlandırmak ve bu maddelerin insan sağlığına ve çevreye verecekleri zararın etkilerini azaltılmak amacı ile, öncelikle PFOS maruziyetinin kaynaklarının tespit edilmesi gerekmektedir.

Birleşmiş Milletler Endüstriyel Kalkınma Örgütü tarafından da desteklenen bu çalışma kapsamında PFOS maddesi içeren ürünler ve bu ürünlerin üretimi, kullanımı, PFOS içeren atıkların yok edilmesi ve PFOS bulaşmış alanları kapsayan ulusal bir envanter hazırlanması istenmiştir.

Günümüzde tekstil sektöründe su itici apre dendiği zaman, ilk akla gelen florokarbonlar olmaktadır. Ancak florokarbon kimyasının dezavantajı, insanların yaşam alanlarına şu üç maddenin girmesine neden olmasıdır:

  • Perflorooktanoik asit (PFOA)
  • Perflorooktan sülfonat (PFOS)
  • Flortelomer alkolü (FTOH)

Bu maddeler dayanıklı, güçlü, biyolojik olarak insan vücudunda birikebilen ve zehirleme özellikleri olan maddelerdir. Bu perflorlu sürfaktanlar, florokarbon üretiminden kaynaklanan yan ürünlerdir veya tepkimeye girmemiş hammaddelerden ortaya çıkmaktadır. Bu zararlı maddelerin çevreye yayılmasının önüne geçmek amacı ile kimya sektöründe bir takım çalışmalar yürütülmektedir (örneğin C8 kimyasından C6 kimyasına geçmek). Ancak çevre kuruluşları ve küresel markaların son yıllarda oluşturduğu baskı yüzünden ve florokarbonların yan ürünleri içinde bulunan safsızlıkların ortaya çıkardığı tehlikeler yüzünden, sektör bugün su itici kimyasına yönelmiş ve flor içermeyen su iticilere daha fazla odaklanmıştır.

Akredite olmuş laboratuvarlarda, teksil ürünlerinde perflorlanmış tensidlerin (PFOS ve PFOA) miktarlarını belirlemek üzere test ve analizler yapılmaktadır.