Primer Aromatik Aminlerin Tayini

Primer Aromatik Aminlerin Tayini
Primer Aromatik Aminlerin Tayini

Canlı sistemlerde en fazla karşılaşılan dört element karbon, hidrojen, oksijen ve azottur. Bir veya daha fazla karbon atomuna bağlı olan üç değerlikli azot atomu içeren organik bileşiklere amin denmektedir.

Birincil aromatik aminler (primer aminler), genelde azo boyar maddelerin yapımında başlangıç maddesi olarak kullanılmaktadır. Ayrıca sentetik iplik yapımında kullanılan polimitlerin sentezinde de başlangıç maddesi olarak yer almaktadır. Aromatik aminlerin en basiti anilindir.

Azo bileşikleri renkli oldukları için boya sektöründe oldukça yaygın bir kullanım alanı vardır. Bu yönü ile insan sağlığı için tehlike teşkil etmektedir. Bilindiği gibi azo boyar maddelerin içinde çok sayıda arilamin madde bulunmaktadır ve bunlardan 24 tanesi kanser yapıcı özelliktedir. Bu yüzden Avrupa Birliği ülkelerinde kullanılması yasaklanmıştır.

Ülkemizde de yetkili laboratuvarlar tarafından özellikle oyuncakların renklendirilmesinde kullanılan azo boyar maddelerin içinde, primer aromatik amin miktarları ölçülmekte ve test edilmektedir. Azo boyar maddeler ile boyanmış ürünler ter ile birlikte vücuda temas ettiği takdirde tehlike ortaya çıkmaktadır.

Yerli veya yabancı akreditasyon kuruluşlarından akredite olan laboratuvarlarda, kimyasal ve ekolojik alandaki çalışmalar kapsamında, özellikle çocukların sağlığı ve oyuncakların güvenliği açısından primer aromatik aminlerin miktarını tayin etmek için testler yapılmaktadır. Bu çalışmalarda şu standartlar esas alınmaktadır:

  • TS EN 71-9 Oyuncak güvenliği - Bölüm 9: Organik kimyasal bileşikler - Özellikler
  • TS EN 71-10 Oyuncak güvenliği - Bölüm 10: Organik kimyasal bileşikler - Numune hazırlama ve özütleme
  • TS EN 71-11 Oyuncak güvenliği - Bölüm 11: Organik kimyasal bileşimler - Analiz yöntemleri

Laboratuvarlar çalışmaları sırasında kaliteli, hızlı ve güvenilir sonuçlar alabilmek için güçlü bir teknolojik altyapıya ve deneyimli ve eğitimli bir çalışan kadrosuna sahip olmak zorundadır.