Fiziksel ve Kimyasal Analizler

Fiziksel ve Kimyasal Analizler
Fiziksel ve Kimyasal Analizler

Kozmetik dendiği zaman, vücudun temiz olması, çekiciliğin artması ve görünümün güzelleşmesi amacı ile kullanılan ürün ve maddeler ifade edilmektedir. Süslenmek, güzel görünmek ve de güzel kokmak tarih boyunca insanlarda izlenen sosyal bir davranıştır. İnsanlar her dönemde, içinde bulundukları dönemin kültürüne ve koşullarına uygun şekilde süslenmek istemiştir. Önceleri sadece süslenme aracı olarak uğraş konusu olan kozmetik faaliyetleri, ancak yirminci yüzyılda bilimsel bir temele oturmuştur.

Kozmetikte önceleri sadece bitkisel kökenli etken maddeler kullanılırken, bugün gittikçe artan oranda sentetik maddeler kullanılmaya başlanmış, bu da beraberinde bir takım problemlere yol açmıştır. Uygun kozmetiklerin seçilmesi ve doğru kullanılması için, üretiminde hangi ham maddelerin kullanıldığının, hangi testlerden geçirildiğinin ve nasıl ambalajlandığının ve satışa sunulduğunun bilinmesi gerekmektedir. Bu noktalar kozmetik ürünün kalitesini, güvenirliliğini ve kararlılığını ortaya koyan faktörlerdir.

Kozmetiklerde güvenlilik analizleri, kozmetik ürünlerin içinde bulunan maddelerin kantitatif, fiziksel ve kimyasal özelliklerini ve zehirleme etkilerini tespit etmek için yapılmaktadır. Ancak bunun yanında bu kozmetik ürünleri kullanacak olan hedef kitlenin maruz kalma seviyesi, süresi ve sıklığı da göz önünde bulundurulmak zorundadır. Bütün bu sayılan unsurlar dikate alınarak kozmetik ürünlerde fiziksel ve kimyasal analizler yapılmaktadır. Kozmetik ile ilgili çıkarılan kanun ve yönetmeliklerde de piyasaya sunulacak olan bütün kozmetik ürünler için, üretici firmaların kozmetik ürün güvenlik değerlendirmelerini yaptırması gerekmektedir.

Bu açıdan kozmetik ürünlerin gerekli test ve analizlerinin yapılması önemli bir konudur. Bu çalışmalar ulusal ve uluslararası akreditasyon kuruluşlarından, TS EN ISO/IEC 17025 Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar standardına uygun olarak akredite olan laboratuvarlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Esas olarak bu kapsamda yapılan temel fiziksel ve kimyasal analizler şu başlıklar altında sıralanabilir:

  • Anyonik aktif madde tayini
  • Katyonik aktif madde tayini
  • Noniyonik aktif madde tayini
  • Toplam aktif madde tayini
  • Tuz tayini
  • İnorganik tuz tayini
  • Florür tayini
  • Ağır metal tayini
  • Yağ miktarı tayini
  • Su içeriği tayini
  • Fiziksel muayene
  • pH tayini
  • Yoğunluk tayini
  • Viskozite tayini
  • Toplam asitlik tayini
  • Toplam alkalilik tayini
  • Kuru madde tayini

Sözü edilen laboratuvarlar test ve analiz çalışmalarında Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan Kozmetik Ürün Bileşimlerinin Kontrolü İçin Gerekli Analiz Yöntemleri Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: İEG-2005/1) esaslarına uymak zorundadırlar. Bu tebliğ, Avrupa Birliği tarafından çıkarılan 80/1335/EEC sayılı Kozmetik Ürün Bileşimlerinin Kontrolü İçin Gerekli Analiz Yöntemleri Hakkında Birinci Komisyon Direktifi esasları doğrultusunda hazırlanmıştır. 2005 yılında yayınlanan bu tebliğ, şu sayılan konulardaki analiz yöntemleri ile ilgili esasları belirlemektir:

  • Kozmetik ürünlerde örnek almak
  • Analiz için alınacak miktarları belirlemek
  • Örnek içinde serbest sodyum ve potasyum hidroksitleri tanımlamak ve tespit etmek
  • Saç bakım ürünlerinde oksalik asit ve alkali tuzları tanımlamak ve tespit etmek
  • Diş macunlarında kloroformu tanımlamak ve tespit etmek
  • Kozmetik ürünlerde çinko ve fenol sülfonik asiti tanımlamak ve tespit etmek

Akredite laboratuvarlar, bu tebliğ gereğince yapacakları test ve analiz çalışmalarında, tebliğ ekinde açıklanan şu analiz yöntemlerine uygun hareket etmek zorundadır (Ek 1):

  • Yöntem I - Kozmetik Ürünlerden Örnek Alma Yöntemi
  • Yöntem II - Kozmetik Ürünlerde Analiz İçin Alınacak Miktarlar
  • Yöntem III - Serbest Sodyum ve Potasyum Hidroksitlerin Tanı ve Tayini
  • Yöntem IV - Saç Bakım Ürünlerinde Oksalik Asit ve Onun Alkali Tuzlarının Tanı ve Tayini
  • Yöntem V - Diş Macununda Kloroform Tayini
  • Yöntem VI - Çinko Tayini
  • Yöntem VII - 4-Hidroksibenzensulfonik Asit Tanı ve Tayini

 

Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılan yukarıda sözü edilen 2005/1 sayılı tebliğ yanında çok çeşitli kozmetik ürünleri ilgilendiren altı tebliğ daha yayınlanmıştır.