BTEX (Benzen, Toluen, Etilbenzen, Ksilen) Analizi

BTEX (Benzen, Toluen, Etilbenzen, Ksilen) Analizi
BTEX (Benzen, Toluen, Etilbenzen, Ksilen) Analizi

Toprak kirleticilerinden biri de BTEX’tir. BTEX, en çok karşılaşılan yeraltı suları kirleticisidir. BTEX ifadesi, benzen, toluen, etilbenzen ve ksilen bileşiklerinin baş harflerinden oluşturulmuştur. BTEX bileşikleri, ham petrol ve petrol ürünleridir. Bunlar, içinde oksijen bulunmayan, monoaromatik hidrokarbonlardır. Düşük konsantrasyonlarda zehirleme etkisi gösterdikleri için, kanser yapıcı özelliktedir. Düşük konsantrasyonlarda diğer yakıt bileşikleri karşılaştırıldığı zaman, bunların suda yüksek çözünürlüklü olmalarına ve hareketliliğine katkı sağlamaktadır. Toprak altında depolanması ile içme sularına karışarak bulaşmalarına neden olur.

Toprağı kirleten faktörlerden biri de sanayi atıklarıdır. Sanayi tesisleri üretim faaliyetlerinin bir sonucu olarak havaya ve suya bir takım sanayi atıkları bırakmakta, toprağı kirleterek toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini bozmakta ve toprağın verimsiz olmasına yol açmaktadır. Bunların içinde ham petrol ve petrol ürünleri atıkları önemli boyutlarda çevre tahribatı yaratmaktadır.

Benzen, aromatik hidrokarbonlar denilen organik bileşikler grubunda çok basit bir bileşiktir. Maden kömürü katranından elde edilmektedir. Benzen, sanayide plastik üretiminde, naylon bileşenlerinde, sentetik deterjan üretiminde, uçak yakıtında ve boya yapımında kullanılır.

Toluen tiner gibi kokan, renksiz ve suda çözünmeyen bir sıvıdır. Benzen gibi toluen de bir aromatik hidrokarbondur. Genel olarak boyaları inceltmek için solvent olarak kullanılır. Plastik imalatında, mürekkep yapımında, dezenfektanlarda, yakıtlarda oktan artırıcı olarak ve patlayıcı yapımında (TNT) kullanılır.

Etilbenzen de aromatik hidrokarbondur. Taşkömürü katranında ve petrol ürünlerinde bulunur. Kimyasal işlemlerde çözücü olarak kullanılır.

Ksilen benzenden oluşmuş uçucu organik bir bileşiktir. Toluen ile akraba sayılır. Zehirli ve kanser yapıcı özelliktedir.

Yetkili laboratuvarlar tarafından, toprak analizleri çerçevesinde BTEX analizleri de yapılmaktadır. Bu çalışmalarda yasal düzenlemeler yanında, ulusal ve uluslararası alanda yayınlanmış standartlar da dikkate alınır. BTEX analizlerinde, genel olarak EPA 5021A, EPA 8015D Headspace GC ile tayin yöntemi esas alınmaktadır.