H2S Hidrojensülfür Ölçüm ve Analizi

H2S Hidrojensülfür Ölçüm ve Analizi
H2S Hidrojensülfür Ölçüm ve Analizi

Hidrojen sülfür veya kısaca H2S, rengi olmayan ve çürük yumurta gibi kokan, zehirleyici ve yanıcı bir gazdır. Havadan ağır bir gazdır. Özellikle doğalgaz ve hampetrol üretiminde son derece tehlikeli ve ölümcül olabilen bir bileşiktir. Hidrojen sülfür, kükürtlü hidrojen veya ekşi gaz gibi değişik isimlerle de anılmaktadır. Öldürücü etkisi yüzünden bu işletmelerde sık aralıklarla ölçümlenmesi ve takip edilmesi gerekmektedir. Hidrojen sülfürün oluşma şekli, petrol çıkarmak için açılan kuyulardaki jeolojik katmanlar arasında bulunan kükürt içeren organik maddelerin ayrışmasıdır.

Kendine özgü kokusu ile farkedilmesi kolay olsa bile bu durum her zaman güvenilir bir belirleyici kabul edilmemektedir. Solunum yapılan havaya hidrojen sülfür gazı karışmış ise, insanların koku alma yetisi, çok çabuk kaybolmaktadır. Böyle olunca ortam havasında hidrojen sülfür varsa bile kokusu artık farkedilmeyecektir. Bu nedenle kokuya güvenmemek ve doğru cihazlarla ölçüm yapmak gerekmektedir. Bu gazın varlığını ve yoğunluğunu tespit etmek amacı ile onay almış detektörler kullanılması en etkili yöntemdir.

Hidrojen sülfür bileşiğine eğer yüksek oranda maruz kalınırsa, birkaç saniye gibi çok kısa bir süre içinde kişide bilinç kaybı oluşabilir. Bu nedenle hidrojen sülfür şüphesi duyulan her durumda çalışanların o bölgeden uzaklaşmaları gerekir. Havadaki hidrojen sülfür seviyesi gerekli düzeye inmeden bu bölge girişlere kapatılmalıdır.

Kapalı alanlarda zehirli hava, çalışanlarını yaşamını tehlikeye sokan zararlı gazlardan oluşan havadır. Zehirli hava insan organizmasına kimyasal olarak etki yapmakta ve zararlı olmaktadır. Hatta maruziyet seviyesine bağlı olarak ölümlere bile neden olmaktadır. Hidrojen sülfür bu tür gazlardan biridir. Aynı zamanda hidrojen patlayıcı gazlar arasındadır. Patlayıcı hava, yanıcı gazları, örneğin hidrjen sülfürü içinde bulunduran havadır. Yine hidrojen sülfür, kapalı ortamlarda bulunabilecek kimyasal boğucu gazlardan biridir. Kimyasal boğucu gazlar zehirleyici özelliktedir.

Hidrojen sülfür, petrol alanlarında, kanalizasyonlarda ve kimya sektöründe çok sık rastlanan bir gazdır. Yanıcı bir gaz olup hava içinde yüzde 6 oranında patlayıcı özelliktedir. Havadan ağır olduğu için genelde işletmelerde tabana yayılır.

Havada yüzde 0,0001 seviyesinde çürük yumurta kokusu ile kendini belli eder. Ancak bu seviyeyi geçtiği takdirde koku alma sinirlerini kısa sürece felce uğratır. Bu hava solunmaya devam edilirse zehirlenme etkileri başlar. Zehirlenme belirtileri 200 cc/m3 seviyesinde başlar. Yoğunluk 600 cc/m3 seviyesine çıkarsa ölüme neden olur.

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yasal düzenlemeler, çalışma ortamlarında, çalışanların bir takım kimyasal maddelere karşı maruziyetlerinin belirlenmesini gerektirmektedir. Bu amaçla işverenler tarafından bir takım ölçüm, test ve analiz çalışmalarının yapılmasını gerekmektedir. İşletmelerin faaliyet alanlarına göre, ortamda hidrojen sülfür ölçümlerinin de yapılması gerekmektedir. Bu ölçümler yetkili test ve muayene kuruluşları tarafından yapılmaktadır. Ölçümler sırasında yürürlükte olan yasal düzenlemeler ve yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlar dikkate alınır.