Fitalat Analizi (Migrasyon)
Günlük yaşamda kullanılan birçok üründe fitalatın farklı türlerinin bulunma ihtimali çok yüksektir. Fitalatların bir kısmı uçucudur ve solunum yolu ile de vücuda girmektedir. Fitalatlara maruz kalan kişilerin, karaciğer ve böbrek hastalıklarından erken ergenliğe, kanser riskinden kısırlığa, astım ve solunum güçlüğü rahatsızlıklarından doğum anamolilerine kadar birçok sağlık sorunu yaşadığı bilinmektedir. Bazı araştırma sonuçlarına göre fitalatların sağlık yönünden etkileri, diğer kimyasal maddeler ile birleştiğinde daha da artmaktadır. Özellikle çocuklar açısından, gıda maddeleri ambalajlarında ve atıştırmalık ve şekerleme türünden gıda ürünlerinin albenili ambalajlarında sağlık riskleri daha yüksektir.
Gıda ambalajları üreten işletmelerin, migrasyon analizi yaptırmaları artık bir yasal zorunluluktur. 2015 yılında Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan Bazı Tüketici Ürünlerinin Tehlikeli Kimyasal Madde İçeriğine Yönelik Piyasa Gözetimi ve Denetimine İlişkin Tebliğ esaslarına göre, plastik mazleme içinde ağırlık olarak yüzde 0.1’den daha yüksek konsantrasyonlarda fitalat içeren ürünlerin piyasaya sunulması yasaktır. Söz konusu tebliğ hükümlerine göre ambalaj malzemelerinde fitalat türlerinin analiz edilmesi zorunludur.
Migrasyon kavramı, belli koşullar altında ambalaj malzemesinin üretiminde kullanılan bir takım kimyasal maddelerin, burada fitalatların, temasta bulunduğu gıda maddesi ile etkileşime girmelerini ve gıdaya geçmelerini ifade etmektedir. Belli koşullar derken, dört farklı faktör söz konusudur: gıda maddesinin yapısı, ambalajın gıda ile temas süresi, temas anındaki sıcaklık ve ambalajın içeriğinde kullanılan maddelerin miktarı.
Gelişmiş laboratuvarlarda ambalaj analizleri kapsamında ambalaj malzemelerinde olası migrasyon açısından fitalat analizleri yapılmaktadır. Bu analizler sırasında, yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlar esas alınmaktadır. Bu konuda başvurulan temel standart şudur:
- TS EN 1186-1 Gıdalarla temas eden madde ve mamüller - Plastikler - Bölüm 1: Gıdalara geçen maddelerin tayini için şartlar ve deney metotlarının seçimi